Trong quá trình quản trị và vận hành doanh nghiệp, các nhà lãnh đạo luôn phải đối mặt với hàng loạt các quyết định quan trọng, có tác động lớn đến sự thành bại của tổ chức. Trong đó, quyết định chiến lược và quyết định chiến thuật là hai dạng quyết định then chốt, có vai trò định hướng và dẫn dắt mọi hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể quản trị doanh nghiệp một cách hiệu quả, nhà quản lý cần phân biệt rõ bản chất, đặc điểm cũng như mối quan hệ giữa hai loại quyết định này.
Quyết định chiến lược là gì?
Quyết định chiến lược là những quyết định mang tính căn bản, có tầm ảnh hưởng dài hạn đến sự tồn tại và phát triển của tổ chức. Các quyết định này thường liên quan đến việc xác định tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu, định hướng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai.
Các quyết định chiến lược thường tập trung vào những vấn đề cốt lõi như:
- Lựa chọn lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh
- Xác định thị trường mục tiêu, khách hàng mục tiêu
- Phát triển sản phẩm, dịch vụ mới
- Mở rộng hoặc thu hẹp quy mô hoạt động
- Thâm nhập thị trường mới, mở rộng địa bàn kinh doanh
- Thay đổi cơ cấu tổ chức, mô hình quản trị
- Sáp nhập, mua lại, liên doanh, liên kết với đối tác
- Phân bổ và đầu tư nguồn lực trọng yếu (vốn, nhân lực, công nghệ…)
Quyết định chiến lược do các nhà lãnh đạo cấp cao của tổ chức (hội đồng quản trị, ban giám đốc) đưa ra dựa trên sự phân tích kỹ lưỡng về môi trường bên ngoài và năng lực nội tại của doanh nghiệp. Các quyết định này định hướng và chi phối toàn bộ hoạt động của tổ chức, quyết định chỗ đứng và vị thế của doanh nghiệp trên thương trường.
Đặc điểm của quyết định chiến lược
- Tầm ảnh hưởng rộng và sâu sắc: Tác động đến toàn bộ tổ chức, định hình tương lai phát triển của doanh nghiệp.
- Tính dài hạn: Thường có tác dụng và hệ quả trong thời gian dài, 3-5 năm trở lên.
- Tính bất định cao: Do bối cảnh luôn thay đổi, khó dự báo chính xác kết quả của quyết định.
- Chịu sự chi phối của các yếu tố môi trường vĩ mô: Bị tác động bởi các yếu tố như chính trị, pháp luật, kinh tế, văn hóa xã hội, công nghệ…
- Đòi hỏi nguồn lực và đầu tư lớn: Thường kéo theo sự thay đổi quy mô, cơ cấu và cách thức hoạt động của toàn bộ tổ chức.
- Khó thay đổi, điều chỉnh: Khi đã lựa chọn rất khó rút lui hoặc thay đổi do chi phí chuyển đổi cao.
- Mang tính định hướng, chỉ đạo cho các quyết định cấp dưới: Là cơ sở để xây dựng hệ thống các quyết định chiến thuật, quyết định tác nghiệp.
Quyết định chiến thuật là gì?
Quyết định chiến thuật là những quyết định được đưa ra để cụ thể hóa, triển khai thực hiện các quyết định chiến lược. Các quyết định này xoay quanh việc lựa chọn phương pháp, cách thức, biện pháp để hoàn thành các mục tiêu chiến lược đặt ra.
Các quyết định chiến thuật thường tập trung vào những nội dung chính như:
- Thiết kế, cải tiến sản phẩm
- Hoạch định kế hoạch sản xuất, cung ứng, tồn kho
- Lựa chọn kênh phân phối, chiến lược Marketing
- Chính sách định giá, khuyến mãi, tín dụng
- Chính sách nhân sự: Tuyển dụng, đào tạo, đãi ngộ
- Xây dựng các quy trình, quy định nội bộ
- Triển khai các dự án, chương trình nâng cao năng suất, chất lượng…
Quyết định chiến thuật do các nhà quản lý cấp trung đưa ra (trưởng phòng, giám đốc chức năng) dựa trên các phân tích cụ thể về thực trạng hoạt động, điểm mạnh yếu của từng bộ phận. Các quyết định chiến thuật giúp cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ do chiến lược đề ra, hướng hoạt động của các phòng ban vào việc hiện thực hóa tầm nhìn chung của tổ chức.
Đặc điểm của quyết định chiến thuật
- Phạm vi tác động hẹp: Thường giới hạn trong một bộ phận cụ thể của tổ chức.
- Tính ngắn hạn và trung hạn: Chỉ có hiệu lực trong thời gian ngắn đến trung bình, thường 1-3 năm.
- Bám sát thực tế hơn: Dễ xác định vấn đề và lựa chọn giải pháp dựa trên các yếu tố sản xuất, kinh doanh cụ thể.
- Chịu sự chi phối của chiến lược: Phải tuân thủ và phù hợp với định hướng chung của chiến lược.
- Đòi hỏi nguồn lực vừa phải: Thường không thay đổi căn bản cơ cấu của tổ chức.
- Dễ điều chỉnh, thay đổi: Chi phí chuyển đổi thấp hơn so với quyết định chiến lược.
- Là input cho các quyết định cấp thấp hơn: Xác lập khuôn khổ hoạt động chung cho cấp tác nghiệp.
Mối quan hệ giữa quyết định chiến lược và chiến thuật
Quyết định chiến lược và quyết định chiến thuật có mối quan hệ mật thiết, bổ sung cho nhau:
- Quyết định chiến lược là cơ sở để xây dựng các quyết định chiến thuật: Chiến lược tạo khuôn khổ và định hướng chung để lựa chọn biện pháp, giải pháp cụ thể. Nếu không bám sát định hướng chiến lược, các quyết định chiến thuật dễ bị rời rạc, mâu thuẫn lẫn nhau.
- Quyết định chiến thuật thể hiện tính khả thi của chiến lược: Thông qua việc triển khai các quyết định chiến thuật, chiến lược mới được đưa vào thực tế và phát huy tác dụng. Một chiến lược đúng đắn cũng khó thành công nếu các giải pháp triển khai thiếu tính hiệu quả.
- Phản hồi từ quyết định chiến thuật giúp hiệu chỉnh quyết định chiến lược: Kết quả của các hoạt động chiến thuật sẽ cung cấp thông tin để đánh giá, rút kinh nghiệm và điều chỉnh chiến lược cho phù hợp với thực tế.
Như vậy, giữa chiến lược và chiến thuật có sự ràng buộc chặt chẽ. Cần đảm bảo sự đồng bộ và nhất quán giữa hai loại quyết định này để tổ chức hoạt động ăn ý và phát huy được sức mạnh tổng hợp.
Ví dụ về quyết định chiến lược
- Quyết định chuyển đổi mô hình kinh doanh của Vinamilk: Năm 2010, Vinamilk lựa chọn chuyển đổi từ mô hình B2B sang B2C, tập trung vào thị trường bán lẻ, giúp tăng tính tự chủ và khả năng phát triển bền vững.
- Quyết định đầu tư dây chuyền sản xuất mới của Samsung Việt Nam: Samsung đã đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất điện thoại lớn nhất thế giới tại tỉnh Bắc Ninh, trang bị dây chuyền sản xuất tự động hóa hiện đại, giúp nâng công suất và chất lượng sản phẩm đáp ứng nhu cầu toàn cầu.
- Quyết định định vị thương hiệu của Vietjet Air: Ngay từ khi thành lập, Vietjet đã lựa chọn chiến lược định vị “hàng không giá rẻ, thân thiện và năng động” tạo dấu ấn đậm nét trong lòng khách hàng trẻ và góp phần mở rộng thị trường hàng không.
Những ví dụ trên đây đều mang tính chiến lược vì nó thay đổi căn bản vị thế, con đường phát triển của doanh nghiệp, tác động sâu sắc đến các hoạt động trọng yếu trong thời gian dài.
Ví dụ về quyết định chiến thuật
- Quyết định đẩy mạnh chương trình khuyến mãi mùa hè của Thế giới di động: Công ty đã triển khai chương trình giảm giá sốc, trả góp 0%, quà tặng hấp dẫn… trong 1 tháng để kích cầu mùa cao điểm.
- Quyết định tăng ca sản xuất của một nhà máy gạch: Do nhu cầu tăng đột biến, nhà máy quyết định tăng ca 3h/ngày, 7 ngày/tuần trong 2 tháng liên tục để đáp ứng kịp đơn hàng.
- Quyết định điều chuyển nhân sự giữa các phòng ban của công ty BĐS: Ban lãnh đạo đã chuyển một số nhân viên từ bộ phận kinh doanh sang bộ phận chăm sóc khách hàng để tăng hiệu quả phục vụ do có nhiều khách hàng mới.
Những quyết định này chỉ mang tính chiến thuật vì nó nhằm giải quyết các vấn đề trước mắt, không làm thay đổi quy mô, cơ cấu tổng thể và mục tiêu dài hạn của tổ chức.
Xem thêm: Khóa học quản trị nhân sự tại Hà Nội
Kết luận:
Quyết định chiến lược và quyết định chiến thuật đều rất quan trọng đối với sự thành công của doanh nghiệp. Quyết định chiến lược tạo nền móng và chỉ ra con đường để doanh nghiệp phát triển lâu dài. Quyết định chiến thuật cung cấp các công cụ và biện pháp để thực thi chiến lược một cách hiệu quả.
Để ra quyết định tốt, nhà lãnh đạo cần phân biệt rõ bản chất, vai trò và đặc điểm của hai dạng quyết định này. Tránh lẫn lộn, đánh đồng hoặc coi nhẹ một trong hai sẽ dẫn đến rủi ro làm tổ chức đi chệch hướng hoặc bỏ lỡ cơ hội phát triển.
Đồng thời, người đứng đầu cần đảm bảo sự liên kết chặt chẽ, thống nhất giữa quyết định chiến lược và quyết định chiến thuật. Mỗi bước đi chiến thuật phải phù hợp và góp phần hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược. Mỗi thay đổi về chiến lược cũng cần được cụ thể hóa kịp thời bằng các điều chỉnh chiến thuật đồng bộ.
Chỉ khi có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa “quân sư” và “tướng tài” thì doanh nghiệp mới có thể phát triển bền vững và đi đến thắng lợi. Thiếu chiến lược đúng đắn, mọi hành động đều rời rạc và hoài công vô ích. Thiếu chiến thuật khôn ngoan, mọi chiến lược tốt đẹp đều khó thành hiện thực.
Các nhà lãnh đạo tài ba là những người vừa có tầm nhìn xa, vừa có tố chất thực thi giỏi. Họ biết cân bằng giữa suy nghĩ dài hạn và hành động trước mắt. Họ biết dùng chiến lược để dẫn dắt và truyền cảm hứng, đồng thời dùng chiến thuật để tạo ra những chiến thắng cụ thể trên từng mặt trận.
Trong bối cảnh môi trường kinh doanh luôn thay đổi với tốc độ chóng mặt như hiện nay, các quyết định chiến lược và chiến thuật càng phải linh hoạt và đổi mới không ngừng. Các nhà quản trị phải thường xuyên cập nhật thông tin, nhạy bén với xu thế và sẵn sàng thích ứng khi cần thiết.
Tóm lại, quyết định chiến lược vạch ra lộ trình, còn quyết định chiến thuật là những bước đi cụ thể trên con đường đó. Mỗi doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống ra quyết định chuyên nghiệp, với sự tham gia của các cấp lãnh đạo cùng phối hợp chặt chẽ và bổ trợ lẫn nhau. Từ đó tạo nên sức mạnh để định hướng thị trường, dẫn dắt sự thay đổi và bứt phá thành công.
