NHẬN DIỆN VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG KINH DOANH

NHẬN DIỆN VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG KINH DOANH Trong môi trường kinh doanh đầy biến động và cạnh tranh khốc liệt ngày nay, đạo đức kinh doanh ngày càng trở thành một yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng nhận thức đầy đủ và áp dụng hiệu quả các chuẩn mực đạo đức vào hoạt động của mình. Vậy đạo đức kinh doanh là gì? Những vấn đề đạo đức nào thường gặp trong kinh doanh? Làm thế nào để xây dựng một nền tảng đạo đức vững chắc cho doanh nghiệp? Hãy cùng nhau tìm hiểu qua bài viết sau.

1. Đạo đức kinh doanh là gì?

2. 

Đạo đức kinh doanh (Business Ethics) là hệ thống các giá trị, chuẩn mực và nguyên tắc ứng xử trong hoạt động kinh doanh dựa trên nền tảng các giá trị đạo đức và pháp lý nhằm đảm bảo lợi ích hài hòa giữa doanh nghiệp với các bên liên quan. Một số định nghĩa về đạo đức kinh doanh từ các chuyên gia:

• Đạo đức kinh doanh là "những hành vi hay hoạt động mang tính đạo đức được thực hiện trong bối cảnh kinh doanh" (Crane & Matten, 2007)
• Đạo đức kinh doanh đề cập đến "những nguyên tắc, giá trị và chuẩn mực hướng dẫn hành vi trong thế giới kinh doanh" (Ferrell & Ferrell, 2009)
• Đạo đức kinh doanh là "sự áp dụng các giá trị đạo đức như trung thực, công bằng, không gian lận vào các chính sách, thực tiễn và quyết định trong kinh doanh" (Velasquez, 2012)

Như vậy, đạo đức kinh doanh không chỉ gói gọn trong việc tuân thủ pháp luật, mà còn đòi hỏi các doanh nghiệp phải hành xử một cách lương thiện, công bằng và chịu trách nhiệm với tất cả các bên liên quan như khách hàng, nhân viên, đối tác, cộng đồng và môi trường... Đạo đức kinh doanh bắt nguồn từ đạo đức học và triết học đạo đức, nhưng có tính ứng dụng cao hơn vào lĩnh vực kinh doanh. Nó xem xét các vấn đề đạo đức tiềm ẩn trong các mối quan hệ, hành vi và quyết định kinh doanh, đồng thời đưa ra các nguyên tắc, khuôn khổ để giải quyết các vấn đề đó một cách có đạo đức.

2. Tầm quan trọng của đạo đức kinh doanh

Ngày nay, đạo đức kinh doanh đã trở thành một nhân tố quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của mọi doanh nghiệp. Theo một khảo sát của Nielsen, gần 75% người tiêu dùng sẵn sàng trả cao hơn cho các sản phẩm của những doanh nghiệp có trách nhiệm với xã hội và môi trường. Một nghiên cứu khác của Ethisphere cũng chỉ ra rằng, các công ty đạo đức hàng đầu thế giới (World's Most Ethical Companies) thường đạt hiệu quả kinh doanh cao hơn 7,1% so với các công ty khác trên các chỉ số chứng khoán. Xây dựng một nền tảng đạo đức vững chắc không chỉ giúp doanh nghiệp tạo dựng niềm tin với khách hàng, gia tăng sức hấp dẫn với nhân tài và nhà đầu tư, mà còn tiết kiệm các chi phí pháp lý, tránh được các rủi ro danh tiếng và tăng cường sự gắn kết của nhân viên. Một số lợi ích thiết thực mà đạo đức mang lại cho doanh nghiệp:

• Nâng cao danh tiếng và hình ảnh thương hiệu
• Tăng sự tin tưởng và lòng trung thành của khách hàng
• Tạo sự gắn kết và cảm hứng làm việc cho nhân viên
• Mở rộng cơ hội hợp tác với các đối tác, nhà cung cấp
• Hấp dẫn các nhà đầu tư và cơ hội gọi vốn
• Tăng khả năng thích ứng và sức chống chịu trước khủng hoảng
• Phát triển bền vững và đóng góp tích cực cho xã hội

Ngược lại, những doanh nghiệp coi nhẹ hoặc vi phạm đạo đức kinh doanh sẽ phải đối mặt với vô vàn hệ lụy như:

• Mất uy tín và lòng tin của khách hàng, đối tác
• Sự ra đi của các nhân viên giỏi
• Các vụ kiện tụng và phạt tiền từ cơ quan chức năng
• Tẩy chay từ người tiêu dùng và cộng đồng
• Khó khăn trong việc huy động vốn và tài trợ
• Suy giảm hiệu quả kinh doanh, thậm chí phá sản

Do đó, đầu tư cho đạo đức chính là đầu tư cho chính sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Không có đạo đức, lợi nhuận thu được cũng sẽ không thể bền vững.

3. Nhận diện vấn đề đạo đức trong kinh doanh

Trong quá trình hoạt động, các doanh nghiệp thường phải đối mặt với nhiều vấn đề đạo đức như:

1. Trách nhiệm với khách hàng

• Chất lượng sản phẩm, dịch vụ không đảm bảo
• Quảng cáo, truyền thông sai sự thật, lừa dối khách hàng
• Thu thập, sử dụng thông tin cá nhân của khách hàng không đúng mục đích
• Chính sách bảo hành, đổi trả bất hợp lý
• Phân biệt đối xử, từ chối phục vụ một số đối tượng khách hàng

3.2. Trách nhiệm với nhân viên

• Vi phạm các quyền lao động cơ bản như mức lương tối thiểu, giờ làm việc, an toàn lao động, bảo hiểm xã hội...
• Phân biệt đối xử dựa trên giới tính, chủng tộc, tôn giáo, khuynh hướng tình dục...
• Quấy rối, bạo hành, lạm dụng quyền lực tại nơi làm việc
• Bóc lột sức lao động, sử dụng lao động trẻ em
• Hạn chế quyền lập hội, thương lượng tập thể của người lao động

3.3. Trách nhiệm với đối tác kinh doanh

• Vi phạm hợp đồng, thất hứa trong giao dịch
• Trốn tránh nghĩa vụ tài chính như nợ vay, thuế, phí
• Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bí mật kinh doanh của đối tác
• Hối lộ, tham nhũng để giành quyền lợi
• Bán phá giá, cạnh tranh không lành mạnh

3.4. Trách nhiệm với môi trường

• Vi phạm các tiêu chuẩn, quy định về bảo vệ môi trường
• Gây ô nhiễm không khí, nguồn nước, tiếng ồn cho cộng đồng
• Sử dụng tài nguyên, năng lượng lãng phí
• Không có giải pháp xử lý, tái chế chất thải hợp lý
• Khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức

3.5. Trách nhiệm với cộng đồng

• Né tránh việc tham gia, đóng góp cho các vấn đề xã hội như giáo dục, y tế, từ thiện
• Không hỗ trợ, phát triển cộng đồng địa phương nơi doanh nghiệp hoạt động
• Thờ ơ, phớt lờ trước các thảm họa, dịch bệnh
• Không đoái hoài đến các đối tượng yếu thế như người khuyết tật, trẻ em, người già
• Thao túng, che giấu thông tin ảnh hưởng đến quyền lợi công chúng

Đây chỉ là một số vấn đề đạo đức tiêu biểu trong nhiều vấn đề mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt. Trên thực tế, mỗi quyết định kinh doanh đều tiềm ẩn những vấn đề đạo đức nhất định. Doanh nghiệp cần hiểu và cân nhắc kỹ lưỡng các khía cạnh đạo đức trong mọi hoạt động, tìm ra điểm cân bằng giữa lợi ích của mình với lợi ích của các bên liên quan và cộng đồng.

4. Làm thế nào để xây dựng một nền tảng đạo đức cho doanh nghiệp?

Để xây dựng và duy trì một nền tảng đạo đức, doanh nghiệp cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp từ xây dựng bộ quy tắc ứng xử, truyền thông, đào tạo đến giám sát, đánh giá và xử lý vi phạm. Cụ thể: 4.1. Xây dựng bộ quy tắc ứng xử (code of conduct)

• Xây dựng bộ quy tắc ứng xử chi tiết, cụ thể phù hợp với đặc thù ngành nghề, qui mô hoạt động của từng doanh nghiệp.
• Quy tắc cần thể hiện rõ tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, cũng như trách nhiệm đối với từng nhóm đối tượng.
• Đưa ra các nguyên tắc xử lý các tình huống đạo đức thường gặp trong kinh doanh.
• Công khai, phổ biến rộng rãi đến toàn thể nhân viên và các bên liên quan.

4.2. Truyền thông, đào tạo về đạo đức

• Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về đạo đức kinh doanh cho đội ngũ lãnh đạo và nhân viên.
• Lồng ghép nội dung đạo đức vào các chương trình đào tạo, sự kiện nội bộ.
• Xây dựng các tình huống, câu chuyện điển hình để minh họa các hành vi đạo đức, phi đạo đức.
• Khuyến khích nhân viên thảo luận, chia sẻ về đạo đức, báo cáo các hành vi sai trái.

4.3. Giám sát, đánh giá và xử lý vi phạm

• Xây dựng cơ chế giám sát việc tuân thủ bộ quy tắc ứng xử và báo cáo vi phạm.
• Bảo vệ danh tính và quyền lợi của người tố cáo hành vi sai trái.
• Đưa tiêu chí đạo đức vào bảng đánh giá hiệu quả làm việc của nhân viên.
• Áp dụng các hình thức kỷ luật thích hợp (khiển trách, cảnh cáo, sa thải...) đối với các vi phạm.
• Công khai, minh bạch trong xử lý vi phạm để tạo hiệu ứng răn đe.

4.4. Thành lập bộ phận chuyên trách về đạo đức

• Thành lập ban/hội đồng đạo đức hoặc bộ phận chuyên trách để xây dựng, giám sát và duy trì nền tảng đạo đức của doanh nghiệp.
• Bộ phận này cần có sự tham gia của các thành viên lãnh đạo cấp cao và các chuyên gia về đạo đức, pháp lý, nhân sự.
  • Tổ chức các cuộc họp định kỳ để rà soát, cập nhật bộ quy tắc đạo đức và xử lý các vấn đề phát sinh.
  • Tư vấn, hỗ trợ cho nhân viên khi gặp các tình huống đạo đức khó xử trong công việc.
  4.5. Hợp tác với các bên liên quan
  • Lựa chọn các đối tác, nhà cung cấp có chung các giá trị và chuẩn mực đạo đức.
  • Đưa các điều khoản về đạo đức vào hợp đồng giao dịch, như điều khoản chống hối lộ, tham nhũng, sử dụng lao động trẻ em...
  • Phối hợp với chính quyền, tổ chức xã hội, truyền thông để thúc đẩy các chuẩn mực đạo đức trong kinh doanh.
  • Tích cực tham gia các sáng kiến, hiệp ước về kinh doanh có trách nhiệm như Hiệp ước toàn cầu của LHQ (UNGC), Sáng kiến Báo cáo toàn cầu (GRI)...
  4.6. Báo cáo và công bố thông tin minh bạch
  • Thực hiện báo cáo thường niên/báo cáo phát triển bền vững để công bố các thông tin về tác động kinh tế, xã hội, môi trường của doanh nghiệp.
  • Công khai các chính sách, biện pháp thúc đẩy kinh doanh có đạo đức và kết quả thực hiện.
  • Minh bạch trong việc công bố thông tin tài chính, tránh gian lận, trốn thuế.
  • Chủ động cung cấp thông tin cho bên liên quan khi xảy ra các vấn đề có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của họ.
  4.7. Đo lường và cải tiến liên tục
  • Tiến hành khảo sát, đánh giá định kỳ về nhận thức và hành vi đạo đức của nhân viên.
  • Thu thập ý kiến phản hồi từ khách hàng, đối tác về các vấn đề đạo đức của doanh nghiệp.
  • Phân tích các chỉ số liên quan đến đạo đức như tỷ lệ khiếu nại của khách hàng, tỷ lệ tuân thủ bộ quy tắc ứng xử, chỉ số hài lòng nhân viên...
  • Cải tiến, nâng cao hiệu quả của hệ thống quản trị đạo đức dựa trên dữ liệu thu thập được.
  Xây dựng đạo đức trong kinh doanh không phải một sớm một chiều mà đòi hỏi sự cam kết lâu dài và nỗ lực bền bỉ của doanh nghiệp. Các giá trị đạo đức phải được thấm nhuần vào văn hóa doanh nghiệp và trở thành kim chỉ nam cho mọi hành động.

  5. Kết luận

  Kinh doanh và đạo đức tưởng chừng như hai lĩnh vực tách biệt nhưng thực tế lại có mối liên hệ mật thiết với nhau. Kinh doanh không có đạo đức cũng giống như con thuyền không có la bàn, sớm muộn cũng sẽ đi lạc hướng. Chỉ có kinh doanh trên nền tảng đạo đức mới có thể tạo ra lợi nhuận bền vững và giá trị chia sẻ cho mọi bên liên quan. Để xây dựng doanh nghiệp đạo đức, trước hết người lãnh đạo phải có một tâm thế đạo đức. Đạo đức phải được đặt lên hàng đầu và được coi trọng ngang bằng hoặc hơn cả lợi nhuận. Các chuẩn mực đạo đức phải được lồng ghép xuyên suốt vào chiến lược phát triển của doanh nghiệp và được củng cố liên tục qua hệ thống các chính sách, biện pháp cụ thể.
• Ms. Nguyễn Thị Hồng Vân - Chuyên gia nhân sự tinh gọn Greenstarct - Khóa học quản trị nhân sự chuyên nghiệp tại Hà Nội - Tăng năng suất, giảm lãng phí
  Địa chỉ: 78 Duy Tân, Dịch Vọng Hậu, Cầu Giấy, Hà Nội

  Hotline: 098.2211.195

  Fanpage: Chuyên gia nhân sự: Nguyễn Thị Hồng Vân

  Hãy cùng chúng tôi khám phá và phân loại nhân sự, giúp doanh nghiệp của bạn phát triển, hút giữ nhân tài nhé!