Trong thời đại công nghệ số như hiện nay, học tập đại học không chỉ là quá trình tiếp thu kiến thức mà còn đòi hỏi phát triển tư duy sáng tạo. Tư duy sáng tạo giúp giải quyết các vấn đề một cách độc đáo, đưa ra ý tưởng mới mẻ và nổi bật hơn so với những người khác. Vậy tư duy sáng tạo là gì? Vì sao nó lại quan trọng ? Làm thế nào để phát triển kỹ năng này? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây.
Các khóa học tại Greenstarct:
Tư duy sáng tạo là gì?
Tư duy sáng tạo là quá trình tìm ra những ý tưởng, giải pháp mới lạ, độc đáo và có giá trị cho một vấn đề nào đó. Đây là khả năng vượt ra khỏi những khuôn mẫu và giới hạn thông thường để nhìn nhận sự việc theo những góc nhìn khác nhau.
Tư duy sáng tạo không phải chỉ một số ít người có được, mà ai cũng có thể rèn luyện và phát triển khả năng này. Nó liên quan đến nhiều yếu tố như trí tưởng tượng, óc phán đoán, khả năng quan sát, sự tò mò và lòng can đảm để thử những điều mới mẻ.
Đặc điểm của tư duy sáng tạo
Theo các chuyên gia, tư duy sáng tạo thường có 4 đặc điểm chính:
- Giàu trí tưởng tượng (Imaginative): Người có tư duy sáng tạo thường có trí tưởng tượng phong phú, dám mơ những điều tưởng chừng viển vông. Họ có thể hình dung ra nhiều khả năng, kịch bản khác nhau cho một vấn đề.
- Có mục đích (Purposeful): Tư duy sáng tạo không phải là những ý tưởng lan man vô định, mà là sự sáng tạo hướng tới mục tiêu cụ thể. Người sáng tạo luôn biết họ muốn tạo ra điều gì và nỗ lực để thực hiện nó.
- Tính độc đáo (Original): Những người sáng tạo có khả năng đưa ra các ý tưởng mới lạ, khác biệt. Họ không chỉ tuân theo các quy tắc hiện có mà còn thử nghiệm các phương án khác để tìm cách đột phá.
- Có giá trị (Of Value): Sự sáng tạo thực sự là tạo ra được những giá trị có ích. Ý tưởng sáng tạo cần giải quyết được vấn đề và mang lại lợi ích cho người khác.
Tầm quan trọng của tư duy sáng tạo
Phát triển tư duy sáng tạo có vai trò đặc biệt quan trọng ở 5 khía cạnh:
- Cải thiện khả năng giải quyết vấn đề: Học tập đại học luôn có những thách thức cần vượt qua. Sinh viên được rèn luyện tư duy sáng tạo sẽ có thể nhìn ra nhiều giải pháp tiềm năng cho mỗi vấn đề và dễ dàng đưa ra quyết định phù hợp.
- Phát triển kỹ năng lãnh đạo: Người giỏi sáng tạo thường có khả năng dẫn dắt và khơi gợi cảm hứng cho người khác. Sinh viên rèn luyện tư duy sáng tạo sẽ có lợi thế để trở thành những nhà lãnh đạo tương lai.
- Xây dựng mối quan hệ lành mạnh: Sự sáng tạo giúp bạn linh hoạt hơn trong giao tiếp và xử lý các mối quan hệ. Sinh viên sáng tạo sẽ dễ dàng hòa nhập, tạo dựng các mối quan hệ tích cực và hiệu quả.
- Nâng cao năng suất học tập: Tư duy sáng tạo giúp sinh viên tìm ra các phương pháp học tập hiệu quả, tiết kiệm thời gian và công sức. Họ biết cách tối ưu hóa quá trình tiếp thu, ghi nhớ kiến thức để đạt hiệu quả cao nhất.
- Tăng cường khả năng tự nhận thức: Quá trình sáng tạo luôn đòi hỏi đánh giá bản thân, phát hiện điểm mạnh và điểm yếu. Từ đó giúp sinh viên hiểu rõ hơn về chính mình và định hướng phát triển bản thân tốt hơn.
Làm sao để phát triển tư duy sáng tạo?
Để phát triển tư duy sáng tạo, cần rèn luyện 5 kỹ năng quan trọng sau:
- Khả năng liên tưởng: Luyện tập sự liên kết các ý tưởng, sự vật dường như không liên quan với nhau thông qua các hoạt động thú vị như chơi trò chơi ghép hình, sáng tác văn thơ, vẽ tranh trừu tượng…
- Óc phán đoán: Rèn luyện việc đánh giá một vấn đề theo nhiều khía cạnh, nhìn nhận mọi việc khách quan, không theo định kiến. Thực hành đặt câu hỏi và phân tích vấn đề theo nhiều cách tiếp cận khác nhau.
- Khả năng quan sát: Chú ý quan sát thế giới xung quanh, tìm kiếm các chi tiết độc đáo và thú vị mà người khác không để ý. Ghi chép lại những ý tưởng bất chợt xuất hiện trong quá trình quan sát.
- Sự tò mò và lòng can đảm: Luôn duy trì sự tò mò, khao khát học hỏi và khám phá những điều mới mẻ. Đừng ngại thử nghiệm, dám mạo hiểm và chấp nhận thất bại. Thất bại chính là cơ hội để rút kinh nghiệm và cải thiện ý tưởng.
- Kỹ năng tư duy phản biện: Đặt câu hỏi, phân tích và đánh giá thông tin một cách khách quan. Không chấp nhận câu trả lời cho sẵn mà luôn tìm cách xem xét vấn đề ở nhiều góc độ khác nhau để đưa ra những phản hồi mang tính xây dựng.
Phương pháp rèn luyện tư duy sáng tạo
Ngoài 5 kỹ năng trên, có thể áp dụng một số phương pháp hữu ích để kích thích tư duy sáng tạo như:
- Phương pháp động não: Tự do đưa ra càng nhiều ý tưởng càng tốt mà không lo sợ ý tưởng không phù hợp. Động não có thể thực hiện một mình hoặc làm việc nhóm. Điều quan trọng là không phán xét hay đánh giá ý tưởng ngay lập tức.
- Kỹ thuật tư duy đảo ngược: Thay vì suy nghĩ theo hướng thông thường, hãy thử đảo ngược vấn đề và tìm cách giải quyết theo hướng ngược lại. Ví dụ thay vì nghĩ cách bán được nhiều hàng, hãy tưởng tượng xem điều gì sẽ khiến khách hàng không muốn mua.
- Phương pháp 6 chiếc mũ tư duy: Chia sẻ ý tưởng theo 6 hướng tư duy khác nhau tương ứng với 6 màu mũ: trung lập, cảm xúc, lạc quan, phản biện, sáng tạo và điều phối. Mỗi chiếc mũ đại diện cho một cách tiếp cận vấn đề.
- Luyện tập hằng ngày: Duy trì thói quen sáng tạo mỗi ngày như tự đặt ra thử thách, chơi trò chơi trí tuệ, học một điều gì đó mới mẻ, ghi lại những ý tưởng bất chợt. Điều quan trọng là kiên trì luyện tập lâu dài.
Ứng dụng tư duy sáng tạo vào học tập
Khi đã được trang bị các kỹ năng và phương pháp rèn luyện tư duy sáng tạo, sinh viên có thể ứng dụng nó vào quá trình học tập như sau:
- Đọc sách, tài liệu theo cách sáng tạo: Đặt câu hỏi, tìm ra mối liên hệ giữa các nội dung, suy ngẫm về các ý tưởng và tạo ra các sản phẩm tri thức của riêng mình như bản tóm tắt, sơ đồ tư duy, poster khoa học…
- Thuyết trình bài học một cách độc đáo: Sử dụng các hình ảnh, âm thanh, hoạt cảnh để minh họa cho bài thuyết trình. Lồng ghép những ý tưởng và câu chuyện thú vị vào bài trình bày để thu hút người nghe.
- Viết tiểu luận, báo cáo mang tính đột phá: Thay vì chỉ tóm tắt lại kiến thức, hãy thêm vào những phản biện, đánh giá và đề xuất sáng tạo của bản thân. Nghĩ ra các ví dụ ứng dụng thực tiễn và các mở rộng cho vấn đề đang nghiên cứu.
- Hợp tác nhóm hiệu quả: Cùng các thành viên đề xuất nhiều giải pháp sáng tạo cho bài tập nhóm, chia sẻ các góc nhìn khác biệt để cùng phát triển tư duy sáng tạo. Không ngại tranh luận và đóng góp ý kiến mang tính xây dựng.
Kết luận
Tư duy sáng tạo là chìa khóa thành công cho sinh viên trong học tập và sự nghiệp. Để phát triển tư duy này, hãy rèn luyện các kỹ năng, áp dụng phương pháp kích thích sáng tạo và thể hiện sự độc đáo trong mọi hoạt động học tập. Mỗi người đều có tiềm năng sáng tạo vô hạn. Hãy dũng cảm bước ra khỏi vùng an toàn, kiên trì đổi mới và theo đuổi đam mê để tạo ra giá trị khác biệt. Chúc các bạn sinh viên thành công trên hành trình phát triển tư duy sáng tạo.
Ms. Nguyễn Thị Hồng Vân – Chuyên gia nhân sự tinh gọn Greenstarct – Khóa học quản trị nhân sự chuyên nghiệp tại Hà Nội – Tăng năng suất, giảm lãng phí
