Trong môi trường kinh doanh đầy biến động và cạnh tranh ngày nay, năng lực lãnh đạo đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển và thành công của mỗi doanh nghiệp. Một nhà lãnh đạo xuất sắc không chỉ cần có tầm nhìn chiến lược, mà còn phải sở hữu năng lực quản lý hiệu quả, phẩm chất đạo đức tốt và khả năng truyền cảm hứng cho nhân viên. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu tìm hiểu về các khía cạnh của năng lực của nhà lãnh đạo và cách thức để phát triển, nâng cao năng lực này.
Năng lực của nhà lãnh đạo là gì?
Năng lực lãnh đạo (leadership competency) là tổng hòa của kiến thức, kỹ năng, phẩm chất và hành vi cần thiết để một cá nhân có thể định hướng, truyền cảm hứng và dẫn dắt người khác đạt được mục tiêu chung. Nói cách khác, đó là khả năng tác động, ảnh hưởng lên tư duy và hành động của cấp dưới nhằm thực thi thành công sứ mệnh, tầm nhìn của tổ chức.
Theo các chuyên gia, năng lực lãnh đạo bao gồm một số thành tố chính như sau:
- Năng lực chuyên môn: Là kiến thức, hiểu biết chuyên sâu trong lĩnh vực mà nhà lãnh đạo đảm nhiệm. Điều này giúp nhà lãnh đạo đưa ra các quyết định đúng đắn, giải quyết vấn đề hiệu quả.
- Năng lực tập hợp, đoàn kết: Nhà lãnh đạo cần biết cách gắn kết các thành viên, tạo động lực cho họ hướng đến mục tiêu chung. Khả năng truyền đạt tầm nhìn, xây dựng văn hóa đoàn kết là rất cần thiết.
- Kỹ năng giao tiếp và ảnh hưởng: Một nhà lãnh đạo giỏi phải có khả năng diễn đạt, thuyết phục và tạo ảnh hưởng tích cực đến người khác. Họ biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến của cấp dưới.
- Tư duy chiến lược: Người lãnh đạo cần có tầm nhìn bao quát, khả năng dự báo xu hướng tương lai và hoạch định chiến lược phát triển phù hợp cho tổ chức.
- Phẩm chất đạo đức: Sự chính trực, trung thực, công bằng là những phẩm chất không thể thiếu ở một nhà lãnh đạo. Họ phải làm gương, truyền cảm hứng cho nhân viên bằng chính nhân cách của mình.
Tầm quan trọng của việc phát triển năng lực của nhà lãnh đạo
Trong bối cảnh thị trường năng động, đầy thách thức như hiện nay, việc phát triển năng lực lãnh đạo mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho cả cá nhân và tổ chức:
- Đối với cá nhân: Nhà lãnh đạo được trang bị kỹ năng, phương pháp quản trị hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng công việc và tiến xa hơn trong sự nghiệp. Họ cũng tự tin hơn trong việc dẫn dắt và truyền cảm hứng cho nhân viên.
- Đối với doanh nghiệp: Đội ngũ lãnh đạo xuất sắc giúp doanh nghiệp xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững. Nhờ năng lực lãnh đạo tốt, doanh nghiệp quản lý hiệu quả nguồn lực, đạt năng suất cao và thích ứng tốt với thay đổi.
- Đối với xã hội: Các nhà lãnh đạo tài năng đóng góp lớn cho sự phát triển chung của nền kinh tế. Họ tạo ra nhiều việc làm, thúc đẩy sáng tạo và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Có thể nói, xây dựng và phát triển năng lực lãnh đạo là một yêu cầu tất yếu, là chìa khóa cho sự thành công của cá nhân, tổ chức và xã hội.
5 phương pháp phát triển năng lực lãnh đạo hiệu quả
Để nâng cao năng lực lãnh đạo, mỗi cá nhân và tổ chức có thể áp dụng nhiều phương pháp, công cụ khác nhau dựa trên điều kiện cụ thể. Dưới đây là một số gợi ý hữu ích:
Đào tạo và phát triển
Các chương trình đào tạo chuyên sâu về lãnh đạo là cơ hội tuyệt vời để nhà quản lý bổ sung kiến thức, rèn luyện kỹ năng và nâng cao nhận thức. Nội dung đào tạo có thể bao gồm các chủ đề như: tư duy chiến lược, quản trị sự thay đổi, truyền cảm hứng, xây dựng đội nhóm, giao tiếp hiệu quả…Hình thức đào tạo đa dạng như tập huấn ngắn hạn, khóa học dài hạn, hội thảo, hội nghị chuyên đề.
Huấn luyện (coaching) và cố vấn (mentoring)
Đây là phương pháp được nhiều doanh nghiệp áp dụng nhằm hỗ trợ nhà lãnh đạo phát triển toàn diện. Huấn luyện viên/cố vấn – thường là những người có kinh nghiệm – sẽ làm việc trực tiếp với nhà quản lý, giúp họ phát huy tiềm năng, khắc phục điểm yếu và đạt mục tiêu đã đặt ra. Quá trình này diễn ra thông qua các buổi chia sẻ, hướng dẫn cá nhân hoặc nhóm nhỏ.
Học tập qua trải nghiệm (experiential learning)
Phương pháp này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học thông qua hành động và phản ánh. Nhà lãnh đạo sẽ được giao các nhiệm vụ, dự án thử thách để rèn luyện tư duy và kỹ năng quản trị. Sau mỗi trải nghiệm, họ suy ngẫm, rút ra bài học và áp dụng cho tình huống thực tế. Hoạt động ngoại khóa, tình nguyện, làm việc nhóm…cũng là cơ hội quý báu để cọ xát, trưởng thành.
“Năng lực lãnh đạo cần được kết nối với các giá trị và văn hóa tổ chức. Điều quan trọng là phải có sự tham gia của các bên liên quan trong toàn doanh nghiệp để năng lực lãnh đạo thúc đẩy hành vi và thành công.
Bất kỳ năng lực lãnh đạo nào được phát triển trong bong bóng và sàng lọc đều khó có thể thực sự được gắn kết, tin tưởng hoặc cảm nhận – và đó là cơ hội bị bỏ lỡ để tác động đến sự thay đổi và tiến bộ trong toàn bộ lực lượng lao động khi họ không được tham gia vào sự thay đổi.
Việc thể hiện năng lực lãnh đạo quan trọng hơn việc chỉ nêu rõ năng lực đó là gì và mong đợi nhân viên thực hiện đúng năng lực đó.
Khi xác định năng lực lãnh đạo cần có trong toàn tổ chức, bạn phải xem xét tham vọng chiến lược và giá trị của tổ chức để đảm bảo bạn đang thúc đẩy các hành vi để thành công.
Điều này cho phép sự phát triển liên tục của văn hóa nội bộ và tạo không gian để tạo kết nối với nhân viên và khách hàng của bạn – cho phép họ thực sự trải nghiệm tổ chức của bạn và đảm bảo những gì được mong đợi trong nội bộ cũng là những gì họ cảm nhận được ở bên ngoài. Tính xác thực là chìa khóa.” Jay Barrett, Người sáng lập & Giám đốc nhân sự của công ty tư vấn nhân sự Culture Canopy
Tự đánh giá và phản hồi 360 độ
Để hoàn thiện bản thân, nhà lãnh đạo cần chủ động nhìn nhận lại năng lực, hành vi của mình qua các công cụ tự đánh giá. Cùng với đó, việc thu thập ý kiến phản hồi từ cấp trên, đồng nghiệp, nhân viên và khách hàng cũng mang lại cái nhìn khách quan, toàn diện về điểm mạnh và lĩnh vực cần cải thiện. Trên cơ sở đó, nhà lãnh đạo xây dựng kế hoạch phát triển phù hợp.
Học tập suốt đời
Môi trường kinh doanh liên tục biến đổi đòi hỏi nhà lãnh đạo phải không ngừng trau dồi, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới. Họ cần xây dựng thói quen học tập hàng ngày như đọc sách, tham gia hội thảo, khóa học online, trao đổi với chuyên gia… Việc chủ động học hỏi sẽ giúp nhà lãnh đạo tiếp cận tri thức tiên tiến, nâng cao tư duy và sẵn sàng đương đầu thử thách.
Kết luận
Năng lực của nhà lãnh đạo là yếu tố then chốt, có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số. Để nâng cao năng lực này, mỗi nhà quản lý cần kết hợp linh hoạt nhiều phương pháp như đào tạo và phát triển, huấn luyện và cố vấn, học tập qua trải nghiệm, tự đánh giá và phản hồi 360 độ, học tập suốt đời.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần chủ động xây dựng hệ thống, chính sách hỗ trợ sự phát triển của nhà lãnh đạo như đầu tư chương trình đào tạo bài bản, tạo môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích học hỏi và sáng tạo. Có như vậy, doanh nghiệp mới tạo dựng được đội ngũ lãnh đạo tài năng, sẵn sàng dẫn dắt tổ chức vượt qua thách thức và tạo đột phá trong tương lai.
Hy vọng rằng, thông qua bài viết này, các nhà lãnh đạo và doanh nghiệp đã có thêm nhiều thông tin hữu ích về năng lực lãnh đạo và cách thức phát triển năng lực đó. Chúc các bạn thành công trên hành trình không ngừng hoàn thiện bản thân, kiến tạo tổ chức và cống hiến cho xã hội.
