Lãnh đạo (leadership) là một khái niệm không còn xa lạ với tất cả chúng ta, đặc biệt trong bối cảnh thế giới ngày nay đang có nhiều biến động và thách thức. Lãnh đạo được xem là yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của mọi tổ chức, từ các doanh nghiệp, cơ quan nhà nước cho đến các tổ chức xã hội. Vậy lãnh đạo là gì? Một nhà lãnh đạo cần có những phẩm chất và kỹ năng gì? Vai trò của người lãnh đạo trong tổ chức ra sao? Bài viết này sẽ làm rõ những vấn đề trên.
Có thể bạn quan tâm:
Lãnh đạo là gì?
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về lãnh đạo, nhưng nhìn chung, lãnh đạo được hiểu là quá trình một cá nhân gây ảnh hưởng, truyền cảm hứng và dẫn dắt những người khác để đạt được mục tiêu chung của tổ chức. Nói cách khác, lãnh đạo là nghệ thuật thúc đẩy và định hướng mọi người cùng nỗ lực hết mình vì lợi ích tập thể. Lãnh đạo không chỉ là một vị trí hay chức danh. Lãnh đạo còn thể hiện ở tầm nhìn, tư duy và hành động của một người nhằm đem lại sự thay đổi tích cực. Mỗi tổ chức, mỗi hoàn cảnh sẽ đòi hỏi những phong cách lãnh đạo khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung, một nhà lãnh đạo giỏi cần hội tụ các yếu tố sau:- Xây dựng được tầm nhìn và định hướng rõ ràng cho tổ chức
- Truyền được cảm hứng, niềm tin và động lực cho mọi người
- Phát triển và phát huy tối đa năng lực của từng cá nhân và cả tập thể
- Dám đương đầu với thử thách, chấp nhận rủi ro và đưa ra quyết định đúng đắn
- Tạo dựng được niềm tin, sự tôn trọng và cam kết từ phía nhân viên
- Liên tục học hỏi, đổi mới và thích ứng với sự thay đổi
Những đặc điểm nổi bật của người lãnh đạo
Có tầm nhìn xa và quyết đoán
Nhà lãnh đạo giỏi là người có thể nhìn thấy cơ hội và thách thức trong tương lai, từ đó xây dựng tầm nhìn dài hạn cho tổ chức. Họ không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức mới, nắm bắt xu hướng thay đổi để có cái nhìn tổng quát và khả thi nhất. Bên cạnh tầm nhìn, một phẩm chất quan trọng khác của người lãnh đạo là quyết đoán. Lãnh đạo cần dám ra quyết định, kể cả trong những tình huống khó khăn, áp lực cao. Họ sẵn sàng chịu trách nhiệm với quyết định của mình và không ngại thất bại.Khả năng truyền cảm hứng và thuyết phục
Để thúc đẩy và khích lệ tinh thần của nhân viên, một nhà lãnh đạo cần có sức lan toả và khả năng truyền cảm hứng mạnh mẽ. Họ hiểu rõ từng cá nhân, biết điểm mạnh và điểm yếu của mỗi người để có cách tiếp cận phù hợp, tạo động lực làm việc một cách tự nguyện, hào hứng. Không chỉ vậy, những nhà lãnh đạo xuất sắc có thể truyền tải tầm nhìn và chiến lược của tổ chức một cách súc tích, hấp dẫn, dễ hiểu tới từng nhân viên. Các phương tiện họ sử dụng có thể là bằng lời nói trong các buổi họp, bằng văn bản qua email hoặc tin nhắn, hoặc thậm chí bằng chính hành động gương mẫu của bản thân.Phát triển đội ngũ nhân sự
Lãnh đạo hiểu rằng thành công của tổ chức phụ thuộc rất lớn vào chất lượng nguồn nhân lực. Do đó, họ luôn quan tâm tới việc đào tạo, huấn luyện và phát triển đội ngũ kế cận có đủ năng lực và phẩm chất đạo đức. Một nhà lãnh đạo tài năng sẽ biết cách phát hiện và phát huy những cá nhân xuất sắc trong tổ chức, giao cho họ những trọng trách, nhiệm vụ thích hợp để rèn luyện bản thân. Đồng thời, lãnh đạo cũng cần tạo môi trường và cơ hội cho tất cả mọi người đều được thể hiện năng lực, học hỏi và phát triển.Tư duy đổi mới sáng tạo
Trong môi trường kinh doanh luôn biến động như hiện nay, những nhà lãnh đạo cần có tư duy đổi mới, dám thay đổi và linh hoạt thích ứng. Thay vì bảo thủ, duy trì hiện trạng, họ luôn tìm tòi, áp dụng những phương pháp, quy trình mới để nâng cao hiệu quả công việc. Lãnh đạo cũng cần khuyến khích văn hóa đổi mới sáng tạo trong tổ chức, tạo điều kiện để mọi người có thể đóng góp ý tưởng, thử nghiệm những cách làm mới mẻ. Họ cần cởi mở lắng nghe, chấp nhận những quan điểm trái chiều và biến chúng thành cơ hội cải tiến cho doanh nghiệp.
Vai trò của người lãnh đạo trong tổ chức
Hoạch định chiến lược và tầm nhìn
Nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các nhà lãnh đạo là đưa ra định hướng chiến lược cho sự phát triển dài hạn của tổ chức. Họ cần phân tích, đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp để xây dựng kế hoạch, mục tiêu cụ thể trong từng giai đoạn. Bên cạnh đó, lãnh đạo còn có nhiệm vụ truyền đạt tầm nhìn, sứ mệnh tới toàn thể nhân viên, tạo sự thống nhất và quyết tâm cao trong việc hiện thực hóa những mục tiêu chung. Tầm nhìn này cần mang tính tương lai, tính thách thức nhưng đồng thời phải thực tế và khả thi.Tổ chức bộ máy và nguồn lực
Sau khi có định hướng và mục tiêu, lãnh đạo cần tiến hành tổ chức bộ máy và nguồn lực để triển khai thực hiện. Họ sẽ thiết kế cơ cấu tổ chức sao cho phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp. Tiếp đó, người lãnh đạo cần phân bổ nguồn lực (nhân sự, tài chính, công nghệ...) hợp lý cho từng bộ phận, đơn vị sao cho phát huy tối đa hiệu quả. Họ thường xuyên rà soát, bố trí, sắp xếp lại nguồn lực một cách linh hoạt để thích ứng với những thay đổi bên ngoài.Giám sát và kiểm soát hoạt động
Một vai trò không thể thiếu của người lãnh đạo là giám sát, kiểm tra tiến độ và chất lượng công việc của nhân viên. Thông qua các báo cáo định kỳ, các cuộc họp hay trực tiếp xuống cơ sở, lãnh đạo nắm bắt được tình hình thực tế triển khai công việc so với kế hoạch. Nếu phát hiện sai lệch, lãnh đạo cần có biện pháp can thiệp, điều chỉnh kịp thời. Ngoài ra, họ cũng đánh giá hiệu quả công việc, mức độ hoàn thành nhiệm vụ của từng cá nhân, bộ phận để có chính sách đãi ngộ, khen thưởng và phê bình thích đáng.Xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp đóng vai trò rất quan trọng trong việc tạo môi trường làm việc tích cực, gắn kết nhân viên và nâng cao hiệu quả. Chính vì vậy, các nhà lãnh đạo cần chủ động xây dựng và lan toả các giá trị văn hóa cốt lõi trong tổ chức. Những giá trị này có thể bao gồm tinh thần trách nhiệm, sự tôn trọng, sự hợp tác, đổi mới sáng tạo... Lãnh đạo cần thể hiện các giá trị văn hóa bằng chính thái độ và hành vi gương mẫu của bản thân. Họ cũng cần động viên, khích lệ mọi thành viên thực hành và sống theo các giá trị chung ấy.Làm thế nào để trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc?
Để trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc không phải một sớm một chiều mà đó là cả một quá trình rèn luyện và trưởng thành không ngừng. Dưới đây là một số gợi ý để phát triển kỹ năng lãnh đạo:- Học hỏi kiến thức về lãnh đạo thông qua sách vở, khóa học
- Trau dồi và ứng dụng các kỹ năng lãnh đạo vào thực tiễn
- Tích cực tham gia vào các hoạt động, dự án để rèn luyện bản lĩnh
- Học hỏi từ những tấm gương lãnh đạo xuất sắc trong và ngoài tổ chức
- Lắng nghe và tiếp thu ý kiến phản hồi từ cấp trên, đồng nghiệp
- Liên tục hoàn thiện bản thân về mặt nhận thức và năng lực chuyên môn
- Vận dụng sáng tạo các nguyên tắc lãnh đạo vào từng hoàn cảnh cụ thể
